अमेरिकाले अबको पाँच वर्षभित्र चन्द्रमामा परमाणु रिएक्टर निर्माण गर्ने योजना सार्वजनिक गरेको छ । यसअघि नै चन्द्रमामा आधार र स्थायी मानव बस्ती स्थापना गर्ने लक्ष्य राखिएको छ । यो योजना अन्तर्गत केही आवासीय संरचना पनि बनाइनेछन्।

नासाका अनुसार चन्द्रमामा लामो समयसम्म बस्न, अनुसन्धान आधार निर्माण गर्न तथा खनिज स्रोत उत्खननजस्ता गतिविधि सञ्चालन गर्न दिगो ऊर्जा स्रोत आवश्यक हुन्छ। तर चन्द्रमामा सौर्य ऊर्जाको आपूर्ति सीमित छ, किनकि त्यहाँ १४ दिन दिन र १४ दिन रात हुन्छ। रातको अवधिमा अविरल ऊर्जा आपूर्ति गर्न परमाणु ऊर्जा सबैभन्दा भरपर्दो विकल्प मानिएको छ।

यो योजना नासाको ‘आर्टेमिस प्लान’ अन्तर्गत अघि बढाइनेछ, जसअनुसार सन् २०२६ सम्ममा पुनः मानिसलाई चन्द्रमामा पठाइनेछ। त्यसपछि स्थायी आधार निर्माणका लागि आवश्यक ऊर्जा ‘फिसन सतह शक्ति प्रणाली’बाट प्राप्त गरिनेछ। यस प्रणालीले १० वर्षसम्म निरन्तर करिब ४० किलोवाट विद्युत् उत्पादन गर्नेछ, जुन करिब ३० घर धान्न पर्याप्त हुन्छ।

नासा, अमेरिकी ऊर्जा विभाग र निजी कम्पनीहरू—लकहिड मार्टिन, वेस्टिङ हाउस, तथा BWXT—को सहकार्यमा निर्माण हुने यो रिएक्टर हल्का, कम्प्याक्ट र स्वतः सञ्चालन हुने खालको हुनेछ। यसमा समृद्ध युरेनियम प्रयोग गरिनेछ र मानवीय हस्तक्षेप आवश्यक पर्ने छैन।

सन् २०३० सम्ममा चन्द्रमाको दक्षिणी ध्रुव नजिक, जहाँ पानीको बरफ रहेको छ, ४०–१०० किलोवाट क्षमताको स्थायी रिएक्टर स्थापना गर्ने लक्ष्य छ।

यो परियोजना केवल वैज्ञानिक र प्राविधिक दृष्टिकोणले मात्र होइन, भूराजनीतिक हिसाबले पनि महत्वपूर्ण मानिन्छ, किनकि अमेरिका यसमार्फत रुस र चीनसँगको अन्तरिक्ष प्रतिस्पर्धामा अग्रस्थान कायम गर्न चाहन्छ।