आज शारदीय नवरात्रको दोस्रो दिन। आजको दिन देवी ब्रह्मचारिणीको पूजा विधिपूर्वक गरी मनाइन्छ। देवी ब्रह्मचारिणी कठोर तपस्या गर्ने देवीको रूपमा प्रसिद्ध छिन्। उनको दाहिने हातमा जपमाला र बायाँ हातमा कमण्डलु हुन्छ। देवीलाई पूजा गर्दा विशेषगरी ज्ञान, तपस्या र वैराग्य प्राप्त हुने विश्वास गरिन्छ। “ब्रह्म” शब्दको अर्थ तपस्या हुन्छ, र “चारिणी” को अर्थ तपस्या गर्ने व्यक्ति भन्ने बुझिन्छ। त्यसैले तपस्यामा रत देवीलाई ब्रह्मचारिणी भनिएको हो। पुराणहरूमा उल्लेख भएअनुसार, देवीले कठोर तपस्या गरेर देवाधिदेव महादेवलाई प्रसन्न गरेकी थिइन्। उनका भक्तहरूले ज्ञान, तपस्या र वैराग्य प्राप्त गर्ने उद्देश्यले उनको आराधना गर्छन्।

आजको दिन ब्रह्मचारिणी माताको आराधना गर्दा आयु, शक्ति, भौतिक सुख, तथा दाम्पत्य सुख मिल्ने शास्त्रीय मान्यता छ। देवीको पूजा गर्दा सख्खर चढाउने परम्परा रहेको छ, जसले बन्धनबाट मुक्ति दिलाउँछ। सेतो वस्त्र धारण गरेकी देवी ब्रह्मचारिणीको पूजा गर्नाले तपस्याको महत्त्व र ज्ञानको आशीर्वाद प्राप्त हुन्छ। कन्यापूजा पनि यस दिन गरिन्छ, जसमा २ वर्षसम्मका बालिका पूजा गर्न योग्य मानिन्छन्।

ब्रह्मचारिणीको पूजा विधि

आजको दिन ब्रह्मचारिणी देवीको पूजा गर्दा विशेष प्रकारका विधिहरूको पालना गरिन्छ। सर्वप्रथम देवीलाई फूल, अक्षत (अक्षता), रोली (सिन्दूर), र चन्दनले पूजा गरिन्छ। त्यसपछि दूध, दही, सख्खर, घृत (घ्यू), र मधु (मह) बाट देवीलाई स्नान गराएर प्रसाद चढाउने परम्परा छ। पूजा सम्पन्न भएपछि देवीलाई पान, सुपारी र भेटी अर्पण गरिन्छ। देवीको प्रदक्षिणा (वरिपरि घुम्ने) गरेपछि कलश देवता, नवग्रह, दशदिक्पाल, नगर देवता, र ग्राम देवताको पनि पूजा गरिन्छ।

कन्यापूजाको महत्त्व

ब्रह्मचारिणी देवीको पूजा मात्र नभई यस दिन कन्यापूजा पनि महत्त्वपूर्ण मानिन्छ। शास्त्रीय मान्यताअनुसार, दुई वर्षसम्मका बालिकाहरू कन्यापूजाका लागि योग्य मानिन्छन्। विशेषगरी, रजस्वला हुनुपूर्वका कन्याहरूको पूजा गरिन्छ। कुमारी कन्यालाई घरमा बोलाएर पूजा गरेर भोजन गराउने परम्परा रहेको छ। त्यसपछि आफूले भोजन गर्ने परम्परा हुन्छ, जसले समृद्धि र सुख समृद्धि प्राप्त हुने विश्वास गरिन्छ।

यो पनि पढ्नुहोस

पशुपति क्षेत्रमा सत्रौँ नवरात्री महा–महोत्सव सुरु