गाजा पट्टीमा इजरायली सेनाले गरेको आक्रमणमा हमासका प्रमुख याह्या सिनवारको मृत्यु पुष्टि भएको छ। इजरायली डिफेन्स फोर्स (IDF) ले सिनवारको फिंगरप्रिन्ट र डीएनए परीक्षणबाट उनको मृत्यु भएको तथ्य पुष्टि गरेको हो।

सिनवार गाजाको दक्षिणी भागमा लुकेर बसेको ठाउँमा इजरायली सेनाले लामो समयसम्मको खोज र निगरानी पछि गरेको कारबाहीमा बुधबार मारिएका हुन्। यो खबर बीबीसीले पुष्टि गरेको छ।

सिनवार हमासको शीर्ष नेतृत्वमा एक दशक भन्दा लामो समयदेखि सक्रिय थिए र इजरायल सँगको निरन्तर द्वन्द्वमा महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्दै आएका थिए। उनले गत वर्ष अक्टोबर ७ मा दक्षिणी इजरायलमा भएको विनाशकारी आक्रमणको योजना बनाएका थिए, जसमा १२०० भन्दा बढी इजरायलीको ज्यान गएको थियो। उक्त आक्रमणपछि नै इजरायलले हमासविरुद्ध व्यापक आक्रमण सुरु गरेको थियो, जसमा अहिलेसम्म ४२,००० भन्दा धेरै मानिसको मृत्यु भएको छ।

सिनवारको उदय: चरमपन्थी नेता र हमासको शीर्ष स्थानसम्मको यात्रा
सन् १९६२ मा जन्मेका याह्या सिनवार गाजामा जन्मिएका थिए र सन् १९८० को दशकमा हमासको सुरक्षा सेवा 'मज्द' का संस्थापक बनेका थिए। इजरायलको कब्जामा रहेको क्षेत्रमा सिनवारले इजरायली सुरक्षा निकायका लागि काम गरेको आरोपमा कैयौं प्यालेस्टाइनीलाई कारबाही गरेका थिए। उनलाई सन् १९८२ मा इजरायलले पहिलोपटक पक्राउ गरेको थियो र चार महिना जेलमा राखिएको थियो।

सन् २०११ मा इजरायलले आफ्ना अपहरित सैनिक गिलाद शालिटलाई रिहा गर्न हमाससँग भएको सम्झौताअनुसार सिनवारलाई रिहा गरेको थियो। जेलबाट बाहिर आएपछि उनले हमासको पुरानो संरचनामा फर्किएर गाजा क्षेत्रमा आफ्नो पकड बलियो बनाए। सन् २०१७ मा उनलाई हमासको राजनीतिक विभागको प्रमुख बनाइएको थियो, र त्यसपछि उनी समूहको सर्वोच्च नेता बने।

सिनवारलाई कडा र कट्टर विचारधाराका नेता मानिन्थ्यो। उनले गाजाबाट इजरायलमाथि रकेट आक्रमण तथा सुरुङहरू मार्फत आक्रमण योजनाहरू सञ्चालन गरेका थिए। इजरायलले सिनवारलाई आफ्नो सुरक्षाका लागि ठूलो चुनौती मान्दै आएको थियो। उनको आतंकवादी गतिविधिका कारण अमेरिकाले उनलाई सन् २०१५ मा 'अन्तर्राष्ट्रिय आतङ्ककारी' को सूचीमा राखेको थियो।

हमासको लागि ठूलो झट्का
सिनवारको मृत्युले हमासलाई ठूलो झट्का लागेको छ। उनले हमासको नेतृत्व गर्दै इजरायलविरुद्ध लगातार सशस्त्र संघर्षको अभियान सञ्चालन गरेका थिए। इजरायली विदेशमन्त्री इजरायल काट्जले सिनवारको मृत्युलाई हमासविरुद्धको 'महत्वपूर्ण सैन्य उपलब्धि' को रूपमा वर्णन गरेका छन्।

इजरायलको आरोप छ कि सिनवार गत वर्ष अक्टोबर ७ मा दक्षिणी इजरायलमा भएको हमासको आक्रमणको प्रमुख योजनाकार थिए, जसमा ११३९ इजरायलीको मृत्यु भएको थियो। हमासले ती व्यक्तिहरूलाई अपहरण गरेर गाजामा लगेको थियो। सिनवारको मृत्युपछि हमासलाई थप कमजोर पारिएको छ, विशेष गरी गाजा क्षेत्रमा इजरायलको निरन्तर हवाई आक्रमणका कारण।

इजरायल-हमास द्वन्द्वमा सिनवारको भूमिका
याह्या सिनवार हमासको प्रमुख नेता भए पनि उनी चरमपन्थी गतिविधिमा संलग्न थिए। गाजा क्षेत्रबाट सुरुङ प्रणालीमार्फत इजरायलमाथि आक्रमणको योजना बनाउनु उनको विशेषता थियो। उनका कारण गाजा क्षेत्रमा भएका दर्जनौँ युद्धविरामका प्रयास असफल भएका थिए।

उनको नेतृत्वमा हमासले इजरायलविरुद्ध पटक-पटक रकेट हमला र अपहरणको प्रयास गरेको थियो, जसले इजरायललाई ठूलो सुरक्षात्मक चुनौती दिएको थियो। सिनवारलाई मारिएपछि हमासभित्र नयाँ नेतृत्व चयनको चुनौती देखापर्ने सम्भावना छ, किनकि उनी समूहको मुख्य योजनाकार र प्रेरक शक्ति थिए।

सिनवारको मृत्युपछि गाजामा अवस्था
सिनवारको मृत्युपछि गाजामा हमासको भविष्य के हुने भन्नेबारे विभिन्न अड्कलबाजी हुन थालेको छ। इजरायलले आफ्नो सैन्य कारबाहीलाई निरन्तरता दिने संकेत दिएको छ, जसका कारण गाजामा संघर्ष अझै बढ्ने सम्भावना देखिएको छ। सिनवारको मृत्युले हमासलाई रणनीतिक र मनोवैज्ञानिक रूपमा कमजोर पारेको मानिन्छ।

यससँगै, इजरायलले हमासका बाँकी नेताहरूलाई पनि निशाना बनाउने सम्भावना बढेको छ। सिनवारको मृत्युपछि हमासलाई नयाँ नेतृत्व चयन र संघर्ष रणनीति पुनःनिर्धारण गर्नुपर्ने चुनौती छ।

(Agency Inputs)